مقاله پژوهشی: معرفی و اولویت‏‌بندی متغیرهای کلیدی راهبردی دیدبانی تحولات محیطی در حوزه نظامی، دفاعی و امنیتی در نیروهای مسلح ج.ا.ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مهندسی صنایع دانشگاه جامع امام حسین(ع)

2 دانش‏‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی صنایع دانشگاه جامع امام حسین(ع)

چکیده

یکی از الزام‌های ارتقای جایگاه آینده‏‌نگری و آینده‏‌سازی در سطوح راهبردی نیروهای مسلح کشور و افزایش کیفیت اشراف اطلاعاتی بر تحولات حوزه نظامی، دفاعی و امنیتی، تشخیص شرایط، اقتضائات و متغیرهای راهبردی اولویت‌‏دار آن حوزه است. هدف اصلی این پژوهش «معرفی و اولویت‏‌بندی متغیرهای کلیدی راهبردی دیدبانی تحولات محیطی در حوزه نظامی، دفاعی و امنیتی در نیروهای مسلح» با مطالعه موردی یکی از سازمان‏‌های نیروهای مسلح کشور می‌‏باشد. نوع تحقیق بر مبنای هدف کاربردی و بر حسب چگونگی گردآوری داده‌‏ها توصیفی - پیمایشی می‏‌باشد. برای گردآوری داده‌‏ها از ابزار مطالعات کتابخانه‌‏ای و توزیع پرسشنامه بین 48 نفر از خبرگان یکی از سازمان‌‏های نیروهای مسلح کشور استفاده شد. روایی پرسشنامه با تأیید خبرگان به‌دست آمد و برای تعیین پایایی پرسشنامه از معیار نرخ ناسازگاری استفاده شد که به‌وسیله نرم‏‌افزار «Super Decision» محاسبه گردید و مقدار آن 0/014 شد که بر اساس منطق روش تحلیل شبکه‌‏ای که روش تجزیه‌و‌تحلیل داده‌‏های آماری تحقیق است، نشانگر ثبات بالا در سنجش موضوع می‌باشد. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد متغیرهای راهبردی تحقیق به ترتیب اهمیت عبارتند از: 1. امنیت پایدار مبتنی بر تشخیص، به‌کارگیری و توسعه ظرفیت‏‌های مردمی کشور در بخش‌های نظامی، دفاعی و امنیتی؛ 2. اقتدار نظامی، دفاعی و امنیتی نیروهای مسلح کشور و توان بازدارندگی در مقابل دشمنان؛ 3. توان فضایی، هوایی، زمینی، دریایی، سایبری و پدافند غیرعامل کشور، کشورهای منطقه، دشمنان و کشورهای دارای اهمیت راهبردی؛ 4. چشم‌‏انداز، رهنامه، هدف‌ها و راهبردهای نظامی، دفاعی و امنیتی کشور، کشورهای منطقه، دشمنان و کشورهای دارای اهمیت راهبردی؛ 5. معماری سازمانی کلان نیروهای مسلح کشور (عرصه‌‏های مأموریتی، نقش‌‏ها، محصولات، ساختار و سازمان و ...)؛ 6. ویژگی‌‏های شخصیتی، اعتقادی، نظامی، سیاسی و امنیتی فرماندهان و مدیران ارشد نیروهای مسلح کشور و 7. علل، بسترها، روش‌‏ها، ابزارها، ویژگی‌‏ها و پیامدهای جنگ‏‌های آینده در منطقه و جهان.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Introduction and Prioritization of Key Strategic Variables of Monitoring Environmental Developments in the Military, Defense and Security Fields in the Armed Forces of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Seyyed Ziaedin Ghazizadeh Fard 1
  • Ali Ali-Dadi 2
1 Associate Professor, Department of Industrial Engineering, Imam Hossein University
2 Graduate of Master of Industrial Engineering, Imam Hossein University
چکیده [English]

One of the requirements regarding promotion of the position of foresight and future-making at the strategic levels of the country's armed forces and improvement of the quality of intelligence aristocracy on developments in the military, defense and security fields is identifying conditions, requirements and priority strategic variables in that field. The main objective of this study is "introducing and prioritizing the key strategic variables of monitoring environmental developments in the military, defense and security fields in the Armed Forces" with a case study of one of the armed forces organizations. It is a descriptive-applied survey research in terms of its aim and data collection. In order to collect data, library study instruments and questionnaire distribution among 48 experts from one of the armed forces organizations were used. The validity of this questionnaire was obtained with the approval of experts and to determine the reliability of the questionnaire, the criterion of inconsistency rate was used, which was calculated 0.014 through SuperDesign software, which is based on the logic of the network analysis method, Statistical research shows high stability in assessing the subject. The results of the research show that the strategic variables in order of importance are as: 1. Sustainable security based on the detection, employment and development of the country's capabilities in the military, defense and security sectors, 2. Military, defense and security authority of the armed forces and its deterrence capability against the enemies,  3. Space, air, land, sea, cyber and passive defense capabilities of the country, countries in the region, enemies and countries of strategic importance, 4. Perspectives, guidelines, goals, strategies and military, defense and security strategies of the country, of the countries in the region,  of the enemies and countries of strategic importance, 5. Macro-organizational architecture of the country's armed forces (mission areas, roles, products, structure and organization, etc.), 6. Personality, ideological, military, political and security characteristics of commanders and Senior Managers of the Armed Forces of the country, and 7. Causes, contexts, methods, instruments, characteristics and consequences of future wars in the region and the world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • military
  • defense and security fields
  • environmental change monitoring
  • strategic variable
  • armed forces of the Islamic Republic of Iran
الف. منابع فارسی
1. امام خامنه‌ای(مدّظلّه‌العالی)، سیدعلی، مجموعه بیانات، قابل دسترسی در: www.khamenei.ir
2. آیین‌نامه انضباطی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، (ابلاغ در تاریخ 1369/10/22).
3. آشتیانی، محمدرضا (1390)، تبیین مؤلفه‌‏های نظری عوامل غیرفیزیکی تأثیرگذار بر توان رزمی نیروهای نظامی، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال نهم، شماره 32.
4. افتخاری، اصغر و رهنمود، سعید (1398)، تحلیل عناصر قدرت نظامی در سیره علوی با تأکید بر جنگ صفین، فصلنامه آفاق امنیت، سال دوازدهم، شماره 42.
5. بیشاپ، پیترسی و هاینز، اندی (1397)، آموزش درباره آینده، ترجمه مسعود منزوی، تهران: مرکز آینده‌‏پژوهی علوم و فناوری‏‌های دفاعی.
6. پدرام، عبدالرحیم، صادقی، امیر و فلاح شیخلری، علی (1398)، کاربست هوشمندی در آینده‌‏پژوهی به‌‏منظور دستیابی به فرایندهای دیدبانی هوشمند راهبردی، فصلنامه راهبرد، سال بیست‌و‌هشتم، شماره 93.
7. جمشیدی، محمدحسین (1395)، بررسی و تحلیل عناصر قدرت نظامی، تهران: پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس.
8. جهانپور، کیارش (1390)، دیده‌‏بانی فناوری با ابزار فناوری اطلاعات، فصلنامه تخصصی پارک‏ها و مراکز رشد، سال هفتم، شماره 28.
9. حافظ‏نیا، محمدرضا، زرقانی، سیدهادی، احمدی‌‏پور، زهرا و رکن‌‏الدین افتخاری، عبدالرضا (1385)، طراحی مدل سنجش قدرت ملی کشورها، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوم، شماره 2.
10. خزائی، سعید (1388)، دیده‌‏بانی؛ مفاهیم، روش‏‌ها و پایگاه‌‏ها، تهران: مرکز آینده‌‏پژوهی علوم و فناوری‏‌های دفاعی.
11. دفتر واژه‌‏گزینی نظامی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی (1397)، فرهنگ توصیفی مفاهیم راهبردی، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
12. رضایی میرقائد، محسن و مبینی دهکردی، علی (1385)، ایران آینده در افق چشم‏‌انداز، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
13. زرقانی، سیدهادی (1387)، تحلیل و ارزیابی متغیرها و شاخص‌‏های قدرت نظامی، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال ششم، شماره 23.
14. سرتو، ساموئل و پیتر، پائول (1380)، مدیریت استراتژیک، ترجمه علی شمخانی، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دانشکده فرماندهی و ستاد.
15. سلیمی، مجید (1383)، کالبدشکافی محیط تعاملی سازمان با رویکرد شناخت و استراتژی‌سازی، دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، سال اول، شماره 1.
16. قاضی‏‌زاده فرد، سیدضیاءالدین (1387)، مبانی سیستم‌‏های اطلاعاتی، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه امام حسین(ع)، جلد اول.
17. قدیری، روح‌‏الله (1388)، بررسی و شناخت روش‌‏های مطالعه آینده، تهران: مرکز آینده‏‌پژوهی علوم و فناوری‏‌های دفاعی.
18. گروه مؤلفین (1389)، گزارش مستندسازی اعتبارسنجی پیشران‌‏ها، روندها و پیامدهای پروژه مفروضات محیط دور یکی از سازمان‏‌های نظامی کشور، تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی ستادکل نیروهای مسلح.
19. گروه مؤلفین (1393)، ویژه‌‏نامه دیدبان؛ فرصت‌‏ها و تهدیدهای راهبردی در حوزه نظامی، دفاعی و امنیتی، تهران: معاونت طرح و برنامه‌‏ریزی راهبردی سپاه.
20. مبینی دهکردی، علی و حیدری، حامد (1393)، مبانی دانش محیط‌‏شناسی راهبردی؛ مفاهیم، تئوری‏‌ها، فنون و کاربردها، تهران: نشر صفّار.
21. مرادیان، محسن، هادی‏‌نژاد، فرهاد و پورمنافی، ابوالفضل (1397)، ارائه الگویی برای ارزیابی و تحلیل قدرت نظامی کشورها، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال شانزدهم، شماره 64.
22. مقیسه، رضا، کیقبادی، علیرضا و پدرام، عبدالرحیم (1397)، علائم پیدایش تمدن نوین اسلامی؛ هشداری برای ایجاد و تقویت سازمان‌‏های تمدن‏‌ساز، دوفصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 1، شماره 1.
23. منزوی، مسعود (1388)، دیده‌‏بانی، آینده‌‏پژوهی؛ مفاهیم، روش‌‏ها، تهران: مرکز آینده‏‌پژوهی علوم و فناوری‏‌های دفاعی.
24. میرشاه‌‏ولایتی، فرزانه و نظری‏‌زاده، فرهاد (1391)، آگاهی فناوری، دیده‌‏بانی فناوری و فن‏‌کاوی، تهران: مرکز آینده‌‏پژوهی علوم و فناوری‏‌های دفاعی.
25. نصرت‌‏‏آبادی، جمشید، لشکریان، حمیدرضا، مردانی شهربابک، محمد و موحدی‌صفت، محمدرضا (1398)، ارائه الگوی راهبردی ارزیابی قدرت سایبری نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه امنیت ملی، سال نهم، شماره 31.
26. یزدان‌‏پناه، کیومرث، صفوی، سیدیحیی، قالیباف، محمدباقر، پیشگاهی‌‏فرد، زهرا و شامانی، یاسر (1397)، محاسبه قدرت نظامی با استفاده از فرمول‌‏های قدرت ملی کشورها، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و ششم، شماره 102.
ب. منابع انگلیسی
1. Albright, Kendra S. (2004), Environmental Scanning: Radar for Success, The Information Management Journal, May/June, 38 (3).
2. David, Fred .R. (2011), Strategic Management: concepts and cases, Pearson Education, Inc., publishing as Prentice Hall, One Lake Street, Upper Saddle River, New Jersey, Thirteenth Edition
3. Wilson, Ian (2003), The Subtle Art of Strategy: Organizational Planning in Uncertain Times, USA: Greenwood Press Company
4. Zhang, Xue, Majid, Shaheen and Foo, Schubert (2010), Environmental scanning: An application of information literacy skills at the workplace, Journal of Information Science, 36 (6).
ج. تارنماها
1. تارنمای پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس به نشانی www.dsrc.ir
2. تارنمای نظامی به نشانی www.militaryfactory.com
3. تارنمای نظامی به نشانی www.globalfirepower.com
4. تارنمای اندیشکده اشراف به نشانی www.eshraf.ir
5. تارنمای اندیشکده امریکن انترپرایز به نشانی www.aei.org
6. تارنمای اندیشکده امنیت نوین آمریکا به نشانی www.cnas.org
7. تارنمای اندیشکده انجمن خاورمیانه به نشانی www.mei.edu
8. تارنمای اندیشکده بروکینگز به نشانی www.brookings.edu
9. تارنمای اندیشکده رند به نشانی www.rand.org
10. تارنمای اندیشکده سیاست خارجی به نشانی www.foreignpolicy.com
11. تارنمای اندیشکده شورای آتلانتیک به نشانی www.atlanticcouncil.org
12. تارنمای اندیشکده کارنگی به نشانی www.carnegiescience.edu
13. تارنمای اندیشکده مطالعات امنیت ملی اسرائیل به نشانی www.jinsa.org
14. تارنمای اندیشکده مطالعات راهبردی دانشکده جنگ ارتش آمریکا به نشانی www.ssi.army.mil
15. تارنمای اندیشکده مطالعات راهبردی و بین‌المللی به نشانی www.csis.org
16. تارنمای اندیشکده واشنگتن به نشانی www.washingtoninstitute.org
17. تارنمای اندیشکده هریتج به نشانی www.heritage.org
18. تارنمای نشریه فارن افرز به نشانی www.foreignaffairs.com