مقاله پژوهشی: جغرافیای امنیتی مرز ایران و افغانستان و تأثیر آن بر امنیت ملی ج.ا.ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه امام حسین(ع)

2 استادیار دانشگاه علوم و فنون فارابی

3 دانشجوی دوره دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع)

چکیده

پایش وضعیت امنیتی افغانستان و مرزهای شرقی ج.ا.ایران در مقطع کنونی از اهمیت زیادی برای کشور برخوردار است. در این راستا مسائل مختلف و معضل‌های تأثیرگذار این منطقه بر امنیت کشور ازجمله مرز مشترک و با دیدگاه عناصر جغرافیای امنیتی با مؤلفه‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، زیست‌محیطی، اجتماعی، نظامی، علمی و فنی موردبررسی قرار گرفته است. در این زمینه، مؤلفه‌های جغرافیای امنیتی به روش تحلیلی– توصیفی و با بهره‌برداری از پرسشنامه در یک جامعه آماری 50 نفره و سؤال‌های باز و بسته موردواکاوی قرار گرفت. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده تأثیرگذارترین مؤلفه جغرافیای امنیتی مرز ایران و افغانستان بر امنیت ملی کشور، عامل نظامی ‌با زیرمؤلفه «وضعیت امنیتی ایران» و عامل سیاسی با زیرمؤلفه «اشراف و حاکمیت دولت مرکزی بر مناطق مرزی» می‌باشند و پس از آن مؤلفه‌های اقتصادی با زیرمؤلفه «میزان اشتغال ساکنان منطقه مرزی» و عامل اجتماعی با زیرمؤلفه «قاچاق مواد مخدر» و عامل فرهنگی با زیرمؤلفه «فرقه‌گرایی قومی و مذهبی در افغانستان» بوده و کم‌اثرترین آنان مؤلفه‌های زیست‌محیطی با زیرمؤلفه «خشکسالی مناطق مرزی» و عامل «علمی و فنی» است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Security Geography of Iran - Afghanistan Border and its Implications for Iran`s National Security

نویسندگان [English]

  • Seyad Yahya Safavi 1
  • Mohammad Hasan Nami 2
  • Abdollah Jalalinasab 3
1 Professor of Imam Hossein University
2 Assistant Professor of Farabi University of Science and Technology
3 Ph.D. student of political geography of Imam Reza International University
چکیده [English]

Today, monitoring the security situation of Afghanistan and Iran borders at is important for country. In this context, we examined the the region issues and hurdles that affecting on national security including border and with a view the geography of security with elements of cultural, political, economic, social, military, scientific and technical. In this context, the geography of the security components were analyzed with analytical - descriptive method by using of questionnaires in a population of 50 people and open and closed questions. Based on the results, influential component of border security geography of Iran and Afghanistan on national security is military factor with "Iran's security status" as sub-component and political factor with "the domination of central government on region borders' as sub-component and they are followed by economic factors "employment of the inhabitants of the region" as sub-component and social factors "drug trafficking" as sub-component and cultural factors "ethnic and religious sectarianism in Afghanistan" as sub-component and there are less effective such as environmental components with "drought border areas" and " science and technology " as sub-component.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Afghanistan
  • national security
  • Islamic Republic of Iran
  • Security Geography
  • geopolitics
  • Border

مراجع

  1. الف. منابع فارسی

    1. احدی، محمد (1387)، جغرافیای امنیتی کشورهای همجوار، تهران، مرکز آموزش و پژوهش شهیدصیاد شیرازی.

    2. بای، یارمحمد (1384)، هیدروپلیتیک رودهای مرزی، تهران، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر ایران.

    3. بوزان، باری (1378)، مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه ناشر، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

    4. پاپلی یزدی، محمدحسین، وثوقی، فاطمه (1390)، نگاهی به دیپلماسی آب ایران، مشهد، انتشار پاپلی.

    5. تهامی، مجتبی (1376)، امنیت ملی، دکترین و سیاست‌های دفاعی – امنیتی، (جلد اول)، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.

    6. حافظ‌نیا، محمدرضا (1392)، مرزها و جهانی‌شدن (با نگاهی کوتاه به مرزهای ایران)، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

    7. خبرگزاری افکارنیوز (22/2/94)، «جدیدترین آمار تعداد مهاجران افغانی در ایران»، قابل دسترس در: www.afkarnews.ir/5/414664

    8. خبرگزاری ایسنا (3/12/93)، «افزایش چشمگیر سطح کشت خشخاش در افغانستان تا پایان سال 2015»، قابل دسترس در:  www.isna.ir/fa/news/94042212267

    9. خبرگزاری طلوع (25/7/94)، «هواداران داعش در افغانستان رو به افزایش‌اند»، قابل دسترس در: www.tolonews.com/fa/afghanistan/22830

    10. خبرگزاری همشهری (8/7/93)، «پنج محور توافق‌نامه امنیتی افغانستان با آمریکا و ناتو»، قابل دسترس در: www.hamshahrionline.ir/details/273581

    11. رستمی، محمود (1378)، فرهنگ واژه‌های نظامی، تهران، انتشارات ارتش ج.ا.ایران.

    12. روشندل، جلیل (1374)، امنیت ملی و نظام بین‌الملل، تهران، انتشارات سمت.

    13. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح (1384)، فرهنگ جغرافیایی رودهای کشور، حوضة آبریز شرق ایران و قره‌قوم، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

    14. عزتی، عزت‌ا... (1392)، جغرافیای استراتژیک ایران، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

    15. عظیمی، محمدعظیم (1390)، درآمدی بر جغرافیای طبیعی افغانستان، کابل، انتشارات امیری.

    16. علایی، حسین (1391)، کنترل و امنیت مرزهای جمهوری اسلامی ایران، نمای راهبردی، شماره 172.

    17. علی‌آبادی ، علیرضا (1382)، افغانستان، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.

    18. کریمی‌پور، یداله (1379)، مقدمه‌ای بر ایران و همسایگان (منابع تنش و تهدید)، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تربیت ‌معلم.

    19. ماندل، رابرت (1377)، چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه ناشر، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

    20. نامی، محمدحسن (1387)، جغرافیای کشور افغانستان، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

    21. نامی، محمدحسن، اخباری، محمد (1389)، جغرافیای مرز با تأکید بر مرزهای ایران، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

     

    ب. منابع انگلیسی

    1. Department of Defense USA (June 2015), Report on Enhancing Security and Stability in Afghanistan, available in: www.archive.defense.gov/pubs/june-reportfinal

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار