مقاله پژوهشی: فرهنگ راهبردی ج.ا.ایران؛ عوامل و ویژگی‌ها

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

چکیده

فرهنگ راهبردی، نظامی منسجم از نماد‌هـاست که ترجیحات راهبردی طولانی­‌مدت و فراگیر را از طریق صورت‌بندی مفاهیم و نقش‌ها و اثربخشی نیروهای نظامی در امور سیاسی بین دولت‌ها، ایجاد می‌کند؛ به‌­عبارتی، فرهنگ راهبردی، یک محیط اجتماعی اندیشه‌ای است که گزینه‌های رفتاری را محدود می‌کند. فرهنگ راهبردی درصدد تبیین این موضوع است که چرا کشورهایی با ساختارهای مادی مشابه، راهبرد‌های متفاوتی را انتخاب می‌کنند؟ در چنین شرایطی و باتوجه به نفوذ فزاینده فرهنگ در حیطه مطالعات امنیتی، بحث فرهنگ راهبردی مطرح شد. پرسش این تحقیق آن است که عوامل و ویژگی‌های فرهنگ راهبردی ج.ا.ایران کدامند؟ این تحقیق که از نوع توسعه‌ای است، با استفاده از روش اسنادی- کتابخانه‌ای و میدانی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش، براساس روش انتخابی (غیرتصادفی) از بین صاحب‌نظران رشته «روابط بین‌الملل»، «برخی از مراکز پژوهشی و اساتید دانشگاهی شهر تهران» انتخاب شده‌اند. حجم نمونه این تحقیق 50 نفر است. در راستای پاسخ‌گویی به پرسش‌های تحقیق از ابزار پرسشنامه استفاده شد. به‌­منظور تعیین روایی، از روش «روایی محتوایی» استفاده شد. یافته‌های به‌دست آمده، مؤید عوامل و ویژگی‌های موردنظر نگارنده در مورد فرهنگ راهبردی ج.ا.ایران است. یافته‌های آماری بیانگر آن است که ویژگی‌های «الهام‌بخشی»، «تعامل‌پذیری بدون وابستگی یک­جانبه»، «بی‌اعتمادی به بیگانگان»، «پرهیز از جنگ‌طلبی و تأکید بر صلح و امنیت»، «خوداتکایی»، «نیروی انسانی و روحیه»، «ایمان به خدا، ولایت‌پذیری و شهادت‌طلبی»، «تهدیدمحوری»، «حضور یکپارچه مردم در شرایط دفاعی»، «انسجام داخلی در شرایط دفاعی»، «دشمن‌شناسی مردم»، «بالا بودن آستانه تحمل مردم»، «داشتن اعتماد به نفس» از نظر نمونه آماری، از میانگین بالاتری نسبت به ویژگی‌های سطوح اجتماعی و خُرد برخوردار بوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategic Culture of I.R. of Iran; Factors and Features

نویسنده [English]

  • Mahmoud Asgari
Researcher at the National Defense University and Strategic Research
چکیده [English]

Strategic culture is a coherent system of symbols that generates the long-term and inclusive strategic preferences through formulating the concepts, roles and effectiveness of the military forces in the political affairs between governments; in fact, strategic culture is a social thinking-oriented environment that limits the behavioral choices. Strategic culture seeks to explain this matter that why countries with similar material structures select different strategies? In this context and regarding the increasing influence of culture in the field of security studies, the discussion of strategic culture was raised. The question of this research is: What are the factors and features of strategic culture of I.R. of Iran? This research which is a developmental study has been done using the documentary-library and field study methodology. The statistical population of this research has been selected on the basis of a selective (non-occasional) method from among the experts in the field of "international relations", "some research centers and university professors in Tehran". The sample size of this study is 50 individuals. Questionnaires were used to elicit answer to the research questions. Content validity method was used to determine its validity. The findings of this study confirm the factors and features of the author regarding strategic culture of I.R. of Iran. The statistical findings indicate that the features of "inspiration", "interoperability without unilateral dependence", "distrust to foreigners," "avoiding bellicosity and emphasizing peace and security," "self-reliance," "human power and morale," "faith in God, providence and martyrdom", "Threat-orientedness"," The unique presence of people in defense condition", "internal integrity in defense condition", "People's recognition of enemy", "people's higher tolerance threshold", and "having self-esteem" statistically had a higher average than social and welfare levels.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategic culture
  • I.R of Iran
  • internal consistency
  • Threat
  • international system
  • Islam

مراجع

  1. الف. منابع فارسی

    1. اسپوزیتو، جان، (1382)، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیرشانه‌چی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.

    2. اشرف، احمد، (1373)، «هویت ایرانی»، ارائه شده در: ایرانیان خارج از کشور، جلد دوم، تهران: معاونت امور بین‌الملل وزارت ارشاد اسلامی.

    3. الیاسی، محمدحسین، (1387)، «ابعاد روان‌شناختی و جامعه‌شناختی آستانه تحمل مردم»، فصلنامه بسیج، سال یازدهم، شماره 40.

    4. بوزان، باری، (1379)، «مردم، دولت‌ها و هراس: مشکل امنیت ملی در جهان سوم»، در: ادوارد ای. آزر و چونگ این مون، امنیت ملی در جهان سوم، ترجمه ناشر، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

    5. ﺗﺮاﺑﻲ، ﻗﺎﺳﻢ و ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ رﺿﺎﻳﻲ، (1390)، «ﻓﺮﻫﻨﮓ راﻫﺒﺮدی ﺟﻤﻬﻮری اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان: زﻣﻴﻨﻪﻫﺎی اﻳﺠﺎﺑﻲ، ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی اﺳﺎﺳﻲ»، فصلنامه ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت راﻫﺒﺮدی، ﺳﺎل ﭼﻬﺎردﻫﻢ، ﺷﻤﺎره ﻣﺴﻠﺴﻞ 54.

    6. ریکس، توماس، (1379)، «سیاست‌های قدرت و فرهنگ سیاسی روابط ایران و آمریکا»، در: سمیح فارسون و مهرداد مشایخی(به کوشش)، فرهنگ سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، ترجمه معصومه خالقی، تهران: انتشارات باز.

    7. عبداله‌خانی، علی، (1386)، فرهنگ استراتژیک، تهران: مؤسسه ابرار معاصر تهران.

    8. عسگری، محمود، (1384)، مقدمه‌ای بر فرهنگ استراتژیک، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال سوم، شماره دهم.

    9. عسگری، محمود، (1387)، شیوه جنگ جمهوری اسلامی ایران در جنگ تحمیلی، نامه دفاع، شماره 17.

    10. عسگری، محمود و احمد آقاجانی، (1390)، «عوامل شکل‌دهنده و ویژگی‌های فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران»، در: محمود عسگری، فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران، نامه دفاع، شماره سوم، انتشارات مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی.

    11. فولر، گراهام، (1373)، قبله عالم، ژئوپلتیک ایران، عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.

    12. قنبرلو، عبداله، (پاییز 1391)، فرهنگ راهبردی و دفاع ملی؛ مطالعه موردی جنگ تحمیلی، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 15، شماره 57.

    13. قهرمانی‌نژاد شایق، شهرام بهاءالدین و میثم اسفندیار بلباسی، (1394)، بررسی مؤلفه‌های فرهنگ دفاعی در چارچوب فرهنگ راهبردی ج.ا.ایران (با رویکردی بر دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی آیت‌الله خامنه‌ای)»، پژوهش‌های معاصر انقلاب اسلامی، دوره 1، شماره 2.

    14. قوام، عبدالعلی، (1372)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران: انتشارات سمت.

    15. هادیان، ناصر، (1382)، سازه‌انگاری: از روابط بین‌الملل تا سیاست خارجی، سیاست خارجی، سال هفدهم، شماره 4.

    16. واعظی، حسن، (1379)، ایران و آمریکا، تهران: انتشارات سروش.

     

    ب. منابع انگلیسی

    1. Bloomfield, Alan and Kim Richard Nossal, (2007), Towards an Explicative Understanding of Strategic Culture: The Cases of Australia and Canada, Contemporary Security Policy, Vol 28, No 2.
    2. Booth, Ken, (1990), The Concept of Strategic Culture Affirmed, in Carl Jacobsen (ed), Strategic Power: USA/USSR, London, Macmillan
    3. Booth, Ken, (2005), Strategic Culture: Validity and Validation, The Oxford Journal on Good Governance,Vol 2, No 1.
    4. Burwell, David, (2000), Morale as a Principle of War, Washington, School of Advanced Military Studies.
    5. Cain, Anthony, (2002), Iran’s Strategic Culture and Weapons of Mass Destruction, Air War College Maxwell Paper, No 26, Alabama, Maxwell Air Force Base.
    6. Decker, Miriam, (1994), Strategic Culture and Balistic Missile Defence: Russia and U.S, Aerospace Power Journal, Special Ediotion.
    7. DeGroot, Mikaela and others, (2008), Deconstructing Iranian Speech: A Strategic Culture Analysis, Madison, University of Wisconsin.
    8. Friedman, Lauri & Jennefer Skancke (ed), (2010), Iran, Introducing Issues with Opposing Viewpoint, New York, Green Haven.
    9. Johnston, Alastair Ian, (1995), Cultural Realism: Strategic Culture and Grand Strategy in Chinese History, Princeton, Princeton University Press.
    10. Kier, Elizabeth, (1995), Culture and Military Doctrine: France between the Wars, Internationall Security, Vol 19.
    11. Knepper, Jennifer, (2008), Nuclear Weapons and Iranian Strategic Culture, Camparative Strategy, Vol 27, Issue 5.
    12. Kolodziej, Edward, (2005), Security and International Relations, London, Cambridge University Press.
    13. Lantis, Jeffrey S, (2009), Strategic Culture and Tailored Deterrence: Bridging the Gap between Theory and Practice, Contemporary Security Policy, Vol 30, No 3.
    14. Lewis, Adrian, (2007), The American Culture of War, New York, Routledge.
    15. Lriye, Akira, (1979), Culture and Power: International Relations and Intercultural Relation, Diplomatic History, No 3
    16. Murray, Williamson, (1999), Military Culture Does Matter, FPRI Wire, Vol 1, No 2.
    17. Sondhaus, Lawrence, (2006), Strtegic Culture and Way of War, London, Routledge.
    18. Stanley, Willis, (2006), The Strategic Culture of the Islamic Republic of Iran, Prepared For: Defense Threat Reduction Agency Advanced Systems And Concepts Office, 3.
    19. Strain, Frederick R, (1996), Discerning Iran’s Nuclear Strategy: An Examination of Motivations, Strategic Culture, And Rationality, Alabama, Maxwell Air Force Base.
    20. Strategic Culture: a Reliable Tool of Analysis for EU Security Developments?, Available at www.lse.ac.uk / Depts / intrel / EFPC/Paper/ Margaras.doc.
    21. Young, Gregory, (2002), The Cold War Arms Race: the Dilemma of Security or Culture, Presented at the Annual Meeting of the International Studies Association, New Orleans.
    22. Zhang, Shu Guang, (1992), Deterrence and Strtegic Culture, New York, Cornell University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار