مقاله پژوهشی: عوامل مؤثر بر جامعه‌شناسی دفاع در ج.ا.ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری امنیت ملی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

چکیده

بدون تردید یکی از دغدغه‌های دولتمردان در بیشتر کشورها، ارتقای توانمندی‌های دفاعی است؛ به‌گونه‌ای که ضریب دفاعی کشور افزایش یابد، تا موجب بازدارندگی گردد و یا اینکه در صورت وقوع جنگ، ساختار دفاعی، بهترین عملکرد را داشته باشد. روش پژوهش در این مقاله زمینه‌ای موردی با رویکرد کمی و روش تحلیل آن، توصیفی – تحلیلی می‌باشد و در پی پاسخگویی به این پرسش اصلی است که چه عواملی بر فرایند دفاع از دیدگاه جامعه‌شناسی مؤثر می‌باشد؟ در راستای پاسخ به این پرسش، نویسنده با استفاده از روش کتابخانه‌ای، منابع معتبر فارسی و انگلیسی را مورد مطالعه قرار داده و اطلاعات لازم را استخراج نموده است. به‌منظور اعتبارسنجی یافته‌ها،‌ پرسشنامه‌ای محقق‌ساخت بین 50 نفر از خبرگان آشنا با مباحث دفاعی - امنیتی و جامعه‌شناسی کشور به‌عنوان نمونة آماری توزیع گردید. یافته کلی پژوهش آن است که «سیاست»، «اقتصاد»، «جغرافیا» و «تاریخ» بر جامعه‌شناسی دفاع، اثرگذارند، از این‌رو تقویت بنیه دفاعی تنها در سرمایه‌گذاری بر روی سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای دفاعی نیست، بلکه مکمل این فرایند، توجه به وضعیت نیروها و شرایط اجتماعی است؛ همچنین کاربست نتایج بررسی‌های جامعه‌شناسانه دفاع، شالوده و پایه‌های دفاع کشور را تقویت می‌کند. یافته‌های نگارنده بیانگر آن است که وضعیت مطلوب یا دست‌کم قابل قبول اقتصاد دفاعی، بالا بودن وفاداری ملی، تعامل مبتنی بر احتیاط و پرهیز از خوش‌باوری، بالابودن آستانه تحمل و انسجام ملی در کنار برخورداری از ظرفیت خودترمیمی، وجود جامعه‌پذیری مطلوب، نگاه جامعه به دفاع به‌عنوان وظیفه‌ای ملی، ازجمله ویژگی‌هایی است که جامعه را به‌لحاظ دفاعی در شرایط دفاعی مطلوب قرار می‌دهد. برخورداری نیروهای دفاعی از ویژگی‌هایی مانند درونی‌شدن ارزش‌هایی مانند جنگیدن و دفاع تا پیروزی (مادی یا معنوی)، اطاعت‌پذیری، هم‌افزایی نیروها و ساختار دفاعی، وجود اراده و روحیه مناسب، می‌تواند ضامن موفقیت کشور در شرایط دفاعی گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors Influencing the Sociology of defense in I.R. of Iran

نویسنده [English]

  • mahmoud asgari
PhD student in National Security, Supreme National Defense University
چکیده [English]

Development of defense capabilities is indubitably one of the main concerns of government officials in most countries. It should be done in such a way that will increase the defense coefficient of the country in order to lead to preemption, or in the case of war, the defense structure will have the best performance. The research method in this paper is a case study with a quantitative and a descriptive-analytical approach which seeks to answer this question: What factors are influential upon defense process from a sociological perspective? In order to answer this question, the researcher studied the authentic Persian and English sources using the library method and extracted the necessary information. In order to validate the findings, researcher-made questionnaires were distributed among 50 experts, as a statistical sample, who were familiar with defense-security and sociological issues of the country. The general finding of the study shows that politics, economics, geography and history are influential upon the defense sociology. As a result, consolidation of the defense base is not only in capitalizing on defense hardware and software, but also its complement, paying attention to the status of forces and social conditions. The application of the results of sociological studies of defense also strengthens the foundation and fundamentals of the country's defense. The findings indicate that the favorable or at least acceptable state of defense economy, high national loyalty, interaction based on caution and avoidance of optimism, high threshold of national tolerance and cohesion along with self-healing capacity, existence of a desirable sociability, society's view of defense as a national obligation are among the features that puts the society in promising defense conditions. The characteristics of defense forces such as the internalization of values like fighting and defending until reaching victory (material or spiritual), obedience, consolidation of forces and defense structure, the presence of appropriate ambitions and morale, can guarantee the success of the country in the realm of defense.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociology of defense
  • social capital
  • economics
  • defense forces
  • security
  1. الف. منابع فارسی

    1. آشفته ‌تهرانی، امیر. (1378). جامعه‌شناسی جنگ و نیروهای نظامی. تهران: نشر ارمغان.
    2. ابن‌خلدون، عبدالرحمن. (1366). مقدمه. ترجمه محمدپروین گنابادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
    3. ازغندی، علیرضا. (1374). ارتش و سیاست. تهران: قومس.
    4. افتخاری، اصغر. (1380). ساخت اجتماعی امنیت. فصلنامه امنیت انتظامی. سال سوم. شماره 4.
    5. افتخاری، اصغر. (1389). بازخوانی امنیتی سرمایه اجتماعی. در: اصغر افتخاری و همکاران. قدرت نرم و سرمایه اجتماعی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
    6. الیاسی، محمدحسین. (1372). اطاعت‌پذیری در نیروهای مسلح. مجله سیاست دفاعی. سال اول. شماره 2.
    7. الیاسی، محمدحسین. (1387). ابعاد روان‌شناختی و جامعه‌شناختی آستانه تحمل مردم. فصلنامه بسیج. سال یازدهم. شماره 40.
    8. باتامور، تی ‌بی. (1368). جامعه‌شناسی سیاسی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: کیهان.
    9. ‌ب‍وت‍ول، گ‍اس‍ت‍ون. (1368). ج‍ام‍ع‍ه‌ش‍ن‍اس‍ی‌ ج‍ن‍گ. ت‍رج‍مه ه‍وش‍ن‍گ‌ ف‍رخ‍ج‍س‍ت‍ه. تهران: س‍ازم‍ان‌ ان‍ت‍ش‍ارات‌ و آم‍وزش‌ ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی.
    10. بوزان، باری. (1378). مردم، دولت‌ها و هراس. ترجمه ناشر. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    11. تقی‌زاده اکبری، علی. (1385). باورهای دینی، امدادهای غیبی. قم: زمزم هدایت.
    12. جامعه‌شناسی دفاع مقدس، جایگزین جامعه‌شناسی جنگ می‌شود. (11/8/1393). قابل دسترسی در: Shmoton.ir
    13. حافظ‌نیا، محمدرضا. (1385). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک. مشهد: انتشارات پاپلی.
    14. دری نوگورانی، حسین. (1374). «اقتصاد دفاع: ماهیت و قلمرو». سیاست دفاعی. سال سوم. شماره 10 و 11.
    15. دری نوگورانی، حسین. (1380). نظریة تحلیل اقتصادی نظام وظیفه عمومی. سیاست دفاعی. سال نهم. شماره 34.
    16. رضایی، محسن. (1386). جنگ به روایت یک فرمانده. فصلنامه نگین ایران. سال ششم. شماره 22.
    17. روشندل، جلیل. (1374). امنیت ملی و نظام بین‌المللی. تهران: سمت.
    18. سارامان، شارل. (1375). روش‌های پژوهش در تاریخ. ترجمه ابوالقاسم بیگناه، غلامرضا ذات علیان و اقدس یغمایی. چاپ دوم. جلد چهار. مشهد: آستان قدس رضوی.
    19. سهامی، حبیب‌ا.... (1386). آمایش و مکان‌یابی. تهران: دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
    20. صدوقی، مرادعلی. (1384). فرهنگ استراتژیک ایالات متحده آمریکا. فصلنامه راهبرد دفاعی. سال سوم. شماره دهم.
    21. عزتی، عزت‌ا.... (1380). ژئوپلیتیک در قرن بیستم. تهران: سمت.
    22. عسگری، محمود. (1390). فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران. نامه دفاع. شماره 26.
    23. عسگری، محمود. (1391). ویژگی‌ها و مؤلفه‌های کلیدی اندیشه نظامی امام خامنه‌ای. در: گزیده مقالات اولین همایش تبیین اندیشه دفاعی امام خامنه‌ای. تهران: سازمان عقیدتی سیاسی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
    24. عسگری، محمود. (1381). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی امنیت. فصلنامه راهبرد. شماره 26.
    25. عسگری، محمود. (1387). شیوه جنگ جمهوری اسلامی ایران در جنگ تحمیلی. نامه دفاع. شماره 17.
    26. فاضل، سهراب. (1385). جامعه‌پذیری و درونی‌سازی ارزش‌های دفاع مقدس. فصلنامه سیاست دفاعی. سال چهاردهم. شماره 55.
    27. فرنج، درک. (1371). فرهنگ توصیفی مدیریت. ترجمه محمد صائبی. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
    28. کاستلز، مانوئل. (1380). عصر اطلاعات، (قدرت هویت). ج 2. ترجمة حسن چاووشیان. تهران: نشر طرح نو.
    29. کاپشتاین، اتان. (1379). توسعه اقتصادی و امنیت ملی، در ادوارد ای.آذر و چونگ این مون، امنیت ملی در جهان سوم، ترجمه ناشر، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی،
    30. کاپلو، تئودور، پاسکال ونسن. (1389). جامعه‌شناسی جنگ. ترجمه هوشنگ فرخجسته. ‏‫تهران: جامعه‌شناسان.
    31. کارکنان نصرآبادی، محمد. (1384). جنگ و هویت. فصلنامة مطالعات ملی. سال ششم. شمارة 22.
    32. گرب، ادوارد. ج. (1373). نابرابری اجتماعی: دیدگاه‌های نظریه‌پردازان کلاسیک و معاصر. ترجمه محمد سیاهپوش و احمدرضا غروی‌زاد. تهران: چاپخانه میعاد.
    33. گولد، جولیوس. کولب، ویلیام. (1376). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه و ویراستار محمد جواد زاهدی مازندرانی. تهران: انتشارات مازیار.
    34. گیدنز، آنتونی. (1378). جامعه‌شناسی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
    35. محسنی، منوچهر. صالحی، پرویز. (1391). رضایت اجتماعی در ایران. تهران: یادداشت.
    36. معین، محمد. (1381). فرهنگ دو جلدی معین. تهران: انتشارات آدنا.
    37. معین‌وزیری، نصرت‌الله. (1378). نقش روحیه و انگیزه در نبرد. فصلنامه خبری و‌ آموزشی فرماندهی و ستاد ارتش. شماره 5.
    38. مونتسکیو. (1343). روح‌القوانین. ترجمه علی‌اکبر مهتدی. تهران: امیرکبیر.
    39. م‍ی‌ی‍ر، پ‍ی‍ت‍ر. (۱۳۶۸). جامعه‌شناسی جنگ‌ و ارت‍ش. ت‍رج‍م‍ه م‍ح‍م‍دص‍ادق‌ م‍ه‍دوی‌ و ع‍ل‍ی‍رض‍ا ازغ‍ن‍دی. تهران: ن‍ش‍ر ق‍وم‍س.
    40. نقیب‌زاده، احمد. (1379). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: نشر سمت.
    41. نوذری، حسینعلی. (تدوین و ترجمه)(1379). فلسفه تاریخ، روش‌شناسی و تاریخ‌نگاری. تهران: طرح نو.
    42. ون دث، ژان. اسکاربروگ، الینور. (1378). چیستی ارزش. ترجمه اصغر افتخاری. نشریه قبسات. شماره 31.

     

    ب. منابع انگلیسی

    1. Bayenes, J. (1967). Morale. New York: Praeger.

    2. Boucaret, Greert & Dewalle, Sterman. (2003). Comparing Measures of Citizen Trust & Good Governance. International Review of Administrate Science. vol 69.

    3. Chillaud, Matthieu. (2012). Strategic Studies in France. Res Militaris. vol 3. No 1.

    4. Combat in the 21st Century. (1999). Military Review.

    5. Crabb, Tyler and Segal, David. (2015). Military Sociology in: Encyclopedia of Public Administration and Public Policy. Third Edition. New York: Taylor and Francis.

    6. Duffield, John. (1999). Political Culture and State Behavior; why Germany Confounds Neorealism. International Organization. vol 53. No 4.

    7. Evonic, I. (1980). Motivation and Morale in Military non-Combat Organization. Brussels: Belgium.

    8. Grinker, R. (1945). Men under Stress. Philadelphia: Blakiston.

    9. Jablonsky, David. (1997). National Power Parameters. available at: www.scribd.com

    10. Johnston, Alastair Lain. (1995). Thinking about Strategic Culture. International Security. vol 19. No 4.

    11. Lewis, Adrian. (2007). The American Culture of War. New York: Routledge.

    12. Lombardi, Ben. (2003). Strategic Culture. available at: www.forces.gc.ca/admpol/eng/doc/strat 2003

    13. Mangelsdorff, A. (1994). Morale: A New Perspective. Journal of Military Studies. vol 11.

    14. Martin, Brian. (1993). Science, Technology and Nonviolent action: the case for a Utopian Dimension in the Social Analysis of Science and Technology. Social Studies of Science. vol 27.

    15. Paparone, Chris. (2013). The Sociology of Military Science. NY: Bloomsbury.

    16. Paparone, Chris. (2014). The Sociology of the Military: A Multi-Paradigmatic Review. Contemporary Sociology. Vol 43. Issue 3.

    17. Parsons, Wayne. (1995). Public Policy. UK: Edward Elgar.

    18. Plumpter, Tim & Graham, John. (1999). Governance & Good Governance. Paris: Institute on Governance.

    19. Ripsman, Norrin. (2000). The Political Economy of Security: A Research and Teaching Agenda. Available at: www.startnet.ucalgary.ca/journal/article.html.

    20. Siebold, G. L. (2007). The Essence of Military Group Cohesion. Armed Forces & Society. 33 (2).

    21. Siebold, Guy. (2001). Core Issues and Theory in Military Sociology. Journal of Political and Military Sociology.

    22. Sommer, Mark. (1989). Step toward Ecology of Peace. in: Peace & Conflict Studies Program. California: University of California.

    23. Stone, Wendy. (25-27 Sep 2000). Social Capital, Social Cohesion and Social Security. Presented at: The International Research Conference on Social Security.

    24. Waever, Ole & David, Carlton (1993). Identity, Migration and the New Security Agenda in Europe. New York: St. Martin’s Press.

    25. Weiss, Friedl & Silke Steiner. (2006). Transparency as an Element of Good Governance in the Practice of the EU and the WTO: Overview and Comparison. Fordham International Law Journal. vol 30. Issue 5.