مقاله پژوهشی: تدوین راهبردهای دفاعی - امنیتی در مناطق مرزی استان آذربایجان غربی با رویکرد آمایش سرزمین

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه ارومیه،ارومیه، ایران

2 کارشناس ارشد برنامه ریزی آمایش سرزمین، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

آمایش مناطق مرزی در استان آذربایجان غربی، به­‌دلیل وجود مرزهای طولانی و قرارگیری بیش از 858 کیلومتر از استان در مرزهای بین­‌المللی با کشورهای هم­جوار، از جایگاه ویژه‌ای در نظام برنامه­‌ریزی کشور برخوردار است. در این راستا، هدف تحقیق حاضر دستیابی به راهبردهای دفاعی- امنیتی در استان آذربایجان غربی با رویکرد آمایش سرزمین می‌باشد. روش تحقیق مبتنی بر رویکرد آینده‌پژوهی است و از فنونی چون روش دِلفی، تحلیل اثرهای متقاطع، نرم‌افزار میک­ مک ، سناریو ویزارد و الگوی تحلیلی SWOT جهت تحلیل یافته­‌ها استفاده شده است. نتایج نشان می‌‌دهد که 16 عامل کلیدی در توسعه امنیت استان نقش اساسی دارد که 48 وضعیّت محتمل در آینده برای آن­‌ها درنظر گرفته شد. سپس با دریافت نظرهای کارشناسان و براساس تحلیل­‌های نرم­‌افزار سناریو ویزارد، 17 سناریو باورکردنی و 5 سناریو قوی استخراج گردید. نتایج به‌‌دست‌ آمده حاکی از این می‌باشد که 39/58 درصد از این سناریوها مطلوب هستند و 38/88 درصد از سناریوهای 9 گانه، حالت­‌های بحرانی را نشان می‌‌دهند، احتمال تحقق شرایط ایستا هم حدود 21/52 درصد می‌‌باشد این امر نشان می­‌دهد که در راهبردهای دفاعی و امنیتی مناطق مرزی استان آذربایجان غربی، احتمال وقوع شرایط ایستا کم، ولی احتمال رخداد دو حالت مطلوب و بحرانی با اختلاف درصد ناچیز بیشتر می‌‌باشد. در نهایت براساس نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای ارائه شده برای هریک از سناریوهای قوی و با استفاده از الگوی SWOT، راهبردهای دفاعی- امنیتی برای استان تدوین گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing Security and Defense Strategies in the Border Areas of West Azerbaijan with Territorial Planning Approach

نویسندگان [English]

  • Ahmad Aftab 1
  • Akbar Houshmand 2
1 Ph.D. in Geography and Urban Planning, Urmia University, Urmia, Iran
2 Master of Planning, Land Reclamation, Urmia University, Urmia, Iran
چکیده [English]

The planning of border areas in West Azarbaijan province has a special position in the country's development system due to its long borders and the location of more than 858 km of the province on the international borders with neighboring countries. In this regard, the purpose of this study is to achieve security-defense strategies in West Azerbaijan province with the approach of spatial planning. The research methodology is based on a futuristic research approach and uses techniques such as Delphi method, cross-impact analysis, MicMac software, scenario-wizard and SWOT analytical model to analyze the findings. The results show that there are 16 key factors which play a key role in the security development of the province, and 48 possible future statuses was considered for them. Then, with expert comments and based on the analyzes of the Scenario Wizard software, 17 believable scenarios and 5 strong scenarios were extracted. The results show that 39.58% of these scenarios are desirable and 38.88% of the nine-sided scenarios show critical situations, the probability of realization of static conditions is about 21.52%. This suggests that in the defense and security strategies of the border regions of West Azerbaijan province, the probability of occurrence of static conditions is low, but the probability of occurrence of two favorable and critical conditions with a small percentage difference is higher. Finally, based on the strengths, weaknesses, opportunities and threats presented for each of the strong scenarios and using the SWOT model, security strategies for the province were developed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Territorial planning
  • defense-security considerations
  • Border regions
  • scenario writing
  • West Azerbaijan province

مراجع

الف. منابع فارسی
1. ابراهیم‌‌زاده، عیسی، میرنجف موسوی و علی باقری کشکولی، (1395)، آمایش ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی مناطق مرزی جنوب شرق کشور و راهبردهای توسعه آن؛ مطالعه‌ موردی: استان سیستان و بلوچستان، فصلنامه جغرافیا و توسعه، 14 (42).
2. آفتاب، احمد، حسین نظم­ فر، میرنجف موسوی و علی عشقی، (1395)، تأثیر عوامل جغرافیایی بر پدافند غیرعامل در مناطق مرزی استان آذربایجان­ غربی (با تاکید بر مکان­ یابی مراکز نظامی)، پژوهشنامة مطالعات مرزی، 4 (2).
3. آفتاب، احمد، اردوان قربانی، اکبر تقیلو و واله سلطان‌زاده، (1393)، بررسی تأثیر عوامل طبیعی در توزیع فضایی مراکز باستانی آذربایجان­ غربی با استفاده از GIS، برنامه‌­ریزی فضایی، سال 14، شماره 3.
4. بهشتی، محمدباقر و نادر زاﻟﯽ، (1390)، ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﻠﯿﺪی ﺗﻮﺳﻌه منطقه‌‌ای ﺑﺎ روﯾﮑﺮد برنامه‌‌ریزی ﺑﺮ ﭘﺎﯾه ﺳﻨﺎرﯾﻮ (ﻣﻄﺎﻟﻌه ﻣﻮردی اﺳﺘﺎن آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﺷﺮﻗﯽ)، ﻣﺠﻠﮥ برنامه‌‌ریزی و آﻣﺎﯾﺶ ﻓﻀﺎ، 1 (15).
5. پرنیان، حاتم، کرامت­‌الله زیاری، محمد میره‌­ای و مهدی مدیری، (1395)، استراتژی‌‌های توسعه مناطق مرزی با رویکرد آمایش سرزمین (ناحیه مطالعاتی: ارومیه - سلماس)، فصلنامه سپهر، 26 (104).
6. تقی‌لو، علی­‌اکبر، ناصر سلطانی و احمد آفتاب، (1395)، پیشران­‌های توسعه روستاهای ایران، ﻣﺠﻠه برنامه‌‌ریزی و آﻣﺎﯾﺶ ﻓﻀﺎ، 20 (2).
7. زرقانی، سیدهادی و هادی اعظمی، (1389)، تحلیل ملاحظات دفاعی  امنیتی در آمایش کلان‌ شهر مشهد (با تاکید بر تهدیدات تروریستی)، جغرافیا و توسعه ناحیه­‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای، 8 (14).
8. ﻛﺎﻟﻴﻨﮕﻮرس، ﺑﺮی (1387)، برنامه‌‌ریزی ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﻲ: ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل سیاست‌گذاری ﺷﻬﺮی و منطقه‌‌ای، ترجمه ﻋﺎرف اﻗﻮاﻣﻲ­ مقدم، تهران، اﻧﺘﺸﺎرات آذرﺧﺶ.
9. عندلیب، علیرضا و شریف معطوف، (1379)، تجربه­‌های آمایش مناطق مرزی دوپاره آلمان و درس‌‌هایی برای ایران، صفه، شماره 29.
10. عندلیب، علیرضا و شریف معطوف، (1388)، توسعه و امنیت در آمایش مناطق مرزی ایران، مجله باغ نظر، شماره 12.
11. رفیعیان، مجتبی، جمشید مولودی، ابوالفضل مشکینی، عبدالرضا رکن­‌الدین افتخاری و کیومرث ایران‌‌دوست، (1392)، رابطه تحول کارکرد مرز با ارتقای وضعیت پیرامونی شهرهای مرزی (مطالعه موردی: شهرهای مرزی بانه و سقز)، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 9.
12. زالی، نادر و سارا منصوری بیرجندی، (1394)، تحلیل عوامل کلیدی موثر بر توسعه حمل‌‌و‌نقل پایدار در افق 1404 کلان‌‌شهر تهران(روش تحلیل ساختاری)، برنامه‌‌ریزی و آمایش فضا، 19 (2).
13. عزتی، نصرالله، اسفندیار حیدری ­پور و ناصر اقبالی، (1390)، نقش و جایگاه آمایش مناطق مرزی در نظام برنامه­‌ریزی (مطالعه موردی: مناطق مرزی ایران)، فصلنامه نگرش‌‌های نو در جغرافیای انسانی، 3 (4).
14. موسوی، میرنجف، محمد ویسیان و حکیمه خلیفی­‌پور، (1394)، اولویت‌‌بندی راهبردهای امنیت پایدار در آمایش مناطق مرزی (مطالعه موردی: استان کردستان)، مجله جغرافیای سیاسی، شماره 2.
15. مختاری­ هشی، حسین، مهدی مؤمنی و مهرداد باقری، (1393)، تدوین راهبردهای آمایش مناطق مرزی؛ مطالعه موردی مرزهای شرقی کشور، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 114.
16. میرزایی، رحمت، (1391)، رابطه امنیت و توسعه گردشگری روستایی (مطالعه موردی منطقه مرزی اورامانات استان کرمانشاه)، دانشگاه سیستان و بلوچستان، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالش‌ها و رهیافت­‌ها.
17. نامی، محمدحسن و علی محمدپور، (1390)، آمایش مناطق مرزی با تأکید بر ج.ا.ایران، فصلنامه راهبرد دفاعی، 9 (35).
 
الف. منابع انگلیسی
Boudeville, J.R, (2000), Problem of Regional Economic planning, Edinburgh: Edinburgh University Press.
Buchanan, Ruth, (1998), Border Regions: NAFTA, Regulatory Restructuring, and the Politics of Place; in Global Legal Studies Journal; II, 2, Buchanan.
Erkut، Gülden&Özgen, Ceren, (2003), The Economic and Spatial Peripherality of Border Regions in Southeastern Europe, The 43rd European Congress of the Regional Science Association Jyväskylä, Finland 27th-30th.
Godet, M, (2006), creating futures: Scenario planning as a strategic management tool, Washington, DC: Economica.
Gordon, T. J., (1994), Cross-impact method, AC/UNU Millennium Project. Futures Research Methodology. Greenwood Press.
Girardet, T. D, (2008), Efficacy and Safety of a Paired Sedation and Ventilator Weaning Protocol for Mechanically Ventilated, Lancet, England.
Hansen, Niles H, (ed.), (1978), Border Regions: A Critique of Spatial Theory and an European Case Study; Human Settlement Systems: International Perspectives on Structure Change and public Policy, Ballinger Publication Co., Cambridge,UK.
Johnston, R, (2004), Dictionary of Human Geography, Oxford
Jones, Phillip, n, &Wild, Trevor, (1994), Opening the Frontier: Recent Spatial Impacts in the Former Inner-German Border Zone, Regional Studies, Vol. 28(3).
Moraczewska, Anna, (2010), The changing interpretation of border functions in international relations, Revista Română de Geografie Politică, Year XII, no. 2.
Newman, David, (2003), A companion to political geography, Edited by John Agnew, Katharyne Mitchell, and Gerard Toal, Malden, MA: Blackwell.
Niebuhr, Annekatrin &Stiller, Silvia, (2005), Integration Effects in Border Regions- A survey of Economic theory and Empirical Studies, Hamburgisches welt – wirtschafts - Archive (HwwA) Hamburginstute of international Economics, ISSN, 1608 – 1616.
Martin, Elizabeth A. (2003). A Dictionary of Law, Oxford University Press, 5th ed. www.daneshnameh.roshd.ir

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار